پایگاه خبری فولاد ایران – ویراستاران دیکشنری انگلیسی کالینز کلمه "permacrisis" را به عنوان کلمه سال 2022 اعلام کرده اند. این واژه به عنوان "یک دوره طولانی بی ثباتی و ناامنی" تعریف می شود و یک تصویر زشت است که به طور دقیق دنیای امروز را با طلوع 2023 در بر می گیرد.
تهاجم ولادیمیر پوتین به اوکراین منجر به بزرگترین جنگ زمینی در اروپا از سال 1945، شده است. افزایش هزینه های مواد غذایی و انرژی منجر به بالاترین نرخ تورم از دهه 1980 در بسیاری از کشورها و بزرگترین چالش اقتصاد کلان در عصر مدرن بانکداری مرکزی شده است.
به گزارش فولاد ایران، سه شوک با هم ترکیب شده اند تا این آشفتگی را ایجاد کنند. بزرگترین آنها ژئوپلیتیک است. جنگ پوتین شکاف بین غرب و بقیه را بیشتر کرده است. اکثریت مردم جهان در کشورهایی زندگی می کنند که از تحریم های غرب علیه روسیه حمایت نمی کنند. آقای شی آشکارا ارزش های جهانی را که نظم غربی بر آن استوار است رد می کند. جدایی اقتصادی بین دو اقتصاد بزرگ جهان در حال تبدیل شدن به واقعیت است. شکاف هایی در دیگر قطعیت های دیرینه ژئوپلیتیکی مانند اتحاد بین آمریکا و عربستان سعودی نیز ظاهر می شود.
جنگ در اوکراین، به نوبه خود، هم به بزرگترین شوک کالایی از دهه 1970 و هم به تغییر شکل سریع سیستم انرژی جهانی منجر شده است. تمایل پوتین به تسلیحاتی کردن صادرات گاز خود، وابستگی مزمن اروپا به هیدروکربن‌های روسیه را آشکار کرد، بخش‌هایی از صنعت انرژی‌بر آن را یک شبه غیرقابل دوام کرد، دولت‌ها را مجبور کرد تا میلیاردها دلار برای حمایت از مصرف‌کنندگان هزینه کنند و به تقلای دیوانه‌وار برای منابع جدید عرضه منجر شد.
همه اینها در سالی که در طی آن پیامدهای تغییرات آب و هوایی، از سیل در پاکستان گرفته تا موج گرما در اروپا، به شدت آشکار شد. با افزایش هزینه های انرژی که حتی سبزترین سیاستمداران اروپایی را بر آن داشته تا دوباره نیروگاه های زغال سنگ را دوباره راه اندازی کنند، معاوضه های شدیدی بین اطمینان از مقرون به صرفه بودن، ایمن بودن و پایدار بودن منابع انرژی به وجود آمده است.
افزایش قیمت انرژی به نوبه خود شوک سوم یعنی از دست دادن ثبات اقتصاد کلان را تشدید کرده است. قیمت‌های مصرف‌کننده در اوایل سال 2022 با افزایش تقاضای محرک‌ها با محدودیت‌های عرضه پس از همه‌گیری مواجه شد. اما با افزایش قیمت‌های انرژی و مواد غذایی، تورم از حالتی که به‌نظر می‌رسید موقتاً افزایش یافته بود، به یک مشکل دائمی و دو رقمی تبدیل شد. بانک‌های مرکزی بزرگ جهان به رهبری فدرال رزرو، سریع‌ترین و گسترده‌ترین مجموعه افزایش نرخ جهانی را در حداقل چهار دهه گذشته انجام دادند. با این حال، با نزدیک شدن به سال 2022، ثبات اقتصاد کلان هنوز دور است. تورم جهانی نزدیک به دو رقمی باقی می ماند و مقایسه با دهه 1970 به طرز ناراحت کننده ای نزدیک است.
چه اتفاقی می افتد؟
همه چیز به این بستگی دارد که این سه شوک ژئوپلیتیک، انرژی و اقتصادی چگونه تکامل می‌یابند و چگونه بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند. در کوتاه مدت پاسخ تلخ است. بخش اعظم جهان در سال 2023 در رکود اقتصادی قرار خواهد گرفت و در چند جا ضعف اقتصادی می تواند خطرات ژئوپلیتیکی را تشدید کند. این ترکیب سمی در اروپا بیشتر مشهود خواهد بود. با وجود پاییز ملایم و کاهش قیمت انرژی، این قاره با زمستان های سختی در سال های اینده مواجه است. بسیاری از اقتصادهای اروپایی در حال حاضر در آستانه رکود هستند. نرخ‌های بهره بالاتر مورد نیاز برای کاهش تورم، هزینه‌های مصرف‌کننده را کاهش می‌دهد و بیکاری را افزایش می‌دهد.
یک سرمای ناگهانی باعث افزایش قیمت گاز و افزایش چشم انداز واقعی خاموشی می شود. تاکنون دولت‌های اروپایی با یارانه‌های هنگفت و سقف‌های قیمتی، از مصرف‌کنندگان در برابر بدترین شوک قیمت انرژی محافظت کرده‌اند که نمی تواند به طور نامحدود ادامه یابد. بریتانیا در بدترین وضعیت قرار دارد، هم به خاطر آسیب ماندگار ناشی از برگزیت و هم به لطف آسیب‌های خود تحمیلی که طرح لیز تراس برای کاهش گسترده مالیات بدون بودجه ایجاد کرده است. وضعیت ایتالیا، عقب مانده اروپایی دیرینه ای که اکنون بریتانیا رقیب آن است، نیز نگران کننده است.
بزرگترین خطر ژئوپلیتیکی این است که آقای پوتین که قادر به موفقیت در میدان جنگ نیست، بیشتر تلاش می کند تا از این آسیب پذیری های اروپا سوء استفاده کند. این استراتژی در حال حاضر در خود اوکراین مشهود است، جایی که روسیه با نزدیک شدن به فصل زمستان تلاش خود را برای از بین بردن زیرساخت های انرژی کشور دو چندان می کند. تاکنون تلاش های آقای پوتین برای شکستن همبستگی حمایت از اوکراین در غرب اروپا با استفاده از گاز تسلیحاتی شکست خورده است. اما او می‌تواند با قطع تمام (و نه برخی) صادرات گاز یا با خرابکاری خطوط لوله گاز خود اروپا، بسیار فراتر از این پیش برود. این بدان معناست که اوضاع در اروپا بسیار بدتر می شود.
دومین جایی که ضعف اقتصادی می تواند ریسک ژئوپلیتیک را در سال آینده بدتر کند چین است. اقتصاد این کشور در حالی وارد سال 2023 می شود که به دلیل مجموعه اشتباهات سیاست داخلی خود، به ویژه عزم آقای شی برای پایبندی به استراتژی خود برای مقابله با کووید صفر و شکست در مقابله با بحران گسترده و شدید دارایی، ضعیف خواهد شد. در همان زمان، آقای شی لفاظی‌های تهاجمی و ملی‌گرایانه‌اش، به‌ویژه در مورد تایوان را به صدا درآورده است. در کنگره پنج ساله حزب در ماه اکتبر که تمرکز مطلق قدرت او را رسمیت بخشید، آقای شی نسبت به طوفان های خطرناک در پیش رو هشدار داد و به تحریک های فاحش شامل دخالت های خارجی در تایوان اشاره کرد. او با توجه به وفاداری به شایستگی، دیگر هیچ تکنوکرات اقتصادی با تجربه ای در اطراف خود ندارد. اگر مشکلات اقتصادی چین در سال 2023 بدتر شود، هجوم بر سر تایوان ممکن است حواس‌پرتی وسوسه‌انگیز باشد.
اقتصاد آمریکا به سال 2023 بسیار قوی تر از اقتصاد چین یا اروپا وارد می شود. افزایش نرخ تهاجمی فدرال رزرو اقتصاد را وارد رکود خواهد کرد، اما با توجه به اینکه بازار کار همچنان قوی است و پس انداز خانوارها فراوان است، این یک نرخ ملایم خواهد بود. اگرچه قیمت های بالای بنزین افزایش تورم را تقویت کرده و به دولت بایدن آسیب رسانده است، اما این کشور یک تولید کننده بزرگ انرژی است و بنابراین از شوک های کالایی امسال سود برده است. به طرز متناقضی، در سال 2023، قدرت اقتصادی نسبی آمریکا می تواند بیشتر از ضعف آن برای بقیه جهان مشکل ساز باشد. فدرال رزرو برای فرونشاندن تورم باید نرخ ها را برای مدت طولانی تری افزایش دهد و به نوبه خود قدرت دلار را تقویت کرده و سایر بانک های مرکزی را ملزم به ادامه این روند کند. در داخل کشور، خطر این است که دولت متفرقه و حتی یک رکود خفیف و در عین حال سیاست مسموم تر از حد معمول در واشنگتن باشد. در آن محیط، حمایت از کمک به اوکراین ممکن است کمرنگ شود و جذابیت سرسختی عملکردی نسبت به تایوان افزایش یابد. اولی باعث جسارت آقای پوتین می شود. دومی آقای شی را عصبانی می کند.
به طور خلاصه، دلایل زیادی وجود دارد که نشان می دهد سال 2023 سالی تلخ و بالقوه خطرناک خواهد بود. اما از آنجایی که هر بحرانی فرصت‌های جدیدی را ایجاد می‌کند، در میان آشوب امروز، خبرهای خوبی وجود دارد. برخی از کشورها در میان تاریکی شکوفا خواهند شد. به عنوان مثال، اقتصادهای خلیج فارس در حال شکوفایی هستند و نه تنها از قیمت های بالای انرژی بهره می برند، بلکه نقش رو به رشد خود را به عنوان سرمایه گذاران مالی نیز به دست می آورند. هند که در سال 2023 از چین پیشی خواهد گرفت و به پرجمعیت ترین کشور جهان تبدیل می شود، نقطه درخشان دیگری خواهد بود که با کاهش قیمت نفت روسیه، رشد سرمایه گذاری داخلی و افزایش علاقه خارجی هایی که مایل به تنوع بخشیدن به زنجیره تامین خود از چین هستند، تقویت می شود. به طور کلی، اقتصادهای نوظهور نسبتاً بهتر از دوره های قبلی افزایش نرخ بهره و رکود جهانی خواهند بود.
در همین حال، شوک انرژی تغییر به سمت انرژی های تجدیدپذیر را تقویت می کند. فاتح بیرول، رئیس آژانس بین المللی انرژی آن را نقطه عطفی در تاریخ انرژی نامیده است که انتقال انرژی پاک را تسریع خواهد کرد.
پیش بینی پیامدهای ژئوپلیتیک بلندمدت شوک های سال 2022 سخت است. هر اتفاقی که در اوکراین رخ دهد، واضح است که آقای پوتین در هدف استراتژیک خود برای انکار حق وجود این کشور شکست خواهد خورد. در عوض، اوکراین یک کشور غرب محور با بزرگترین و سخت ترین ارتش در اروپا خواهد بود. موفقیت اوکراین سایر متجاوزان را به فکر وا می دارد. با این حال، امتناع اکثر اقتصادهای نوظهور از عضویت در رژیم تحریم‌های غرب علیه روسیه نشان می‌دهد که درخواست گسترده‌تر برای دفاع از آزادی‌های دموکراتیک و حق تعیین سرنوشت محدود است. با آغاز سال 2023، نظم پس از جنگ نمرده است اما تغییر یافته است.
منبع: اکونومیست