تحلیل بازار فولاد در سال 1403

پایگاه خبری فولاد ایران-سال آینده سالی بسیار استثنایی و متفاوت در تاریخ اقتصاد ایران خواهد بود. به دلیل همین تمایز ، شناخت و بررسی چگونگی بازار فولاد نمی تواند تنها محدود به عرضه و تقاضا باشد بلکه عوامل بیرونی تاثیر عمیق تری بر بازار فولاد خواهد داشت.
الف: عرضه
از نگاه تولید کمبود برق در سال پیش رو جدی تر از سال جاری تظاهر خواهد کرد. بعضی از واحد ها مثل فولاد مبارکه و فولاد خوزستان به تاسیس نیروگاه روی آورده اند اما زمانی که کمبود برق جدی می شود ستاد تنظیم بازار برق مثل سال جاری این واحد ها را مجبور می کند که انرژی نیروگاه های خود را به شبکه سراسری منتقل کنند، آنچنان که در سال 1403 در مورد فولاد مبارکه شاهد بودیم. بنابراین راه اندازی نیروگاه به معنای عدم قطعی برق نیست. این را هم بخاطر بسپارید که بخشی از نیروگاه های اسمی فولادی ها در حال ساخت هستند و برای بهره برداری نیازمند زمان بیشتر.
دومین مشکل تولید در بخش آب است. صنعت فولاد در مراحل مختلف نیاز به آب دارد و این آب تنها برای خنک کردن به کار نمی رود بلکه در برخی از موارد کاربرد تکنیکی دارد. در صورت قطعی آب تولید به شدت لطمه خواهد دید.
در سال 1403 بنا بر آمار انجمن تولید کنندگان فولاد ایران و مرکز پایش های اقتصادی مجلس شورای اسلامی، افت تولید به نزدیک 7 درصد رسید که بیشترین کاهش در بخش تولید فولاد میانی است. این آمار رسمی انجمن تولید کنندگان فولاد ایران متعلق به شرکت های بزرگ و بورسی است. باید توجه داشت که بسیاری از واحد های تولید کننده شمش، میلگرد و ورق یا عضو انجمن نیستند یا آمار واقعی به انجمن نمی دهند بنابراین این افت تولید را می توان در کارخانجات بزرگ و دولتی تعریف کرد. در صورت ادامه روند قطعی برق در سال 1404 این افت تولید جدی تر خواهد شد.

ب: تقاضا
بودجه مصوبه عمرانی کمتر از 9 درصد کل بودجه است ولی پیش بینی می شود تحقق آن کمتر از 5 درصد باشد. از طرف دیگر کاهش درآمد مردم باعث افت شدید تقاضای مسکن شده است تا آنجا که پیش بینی می شود تنها در مناطق 16 و 22 تهران برای واحد های کوچک تقاضای خرید مسکن وجود داشته باشد. بنابراین نه در بخش عمومی و نه در بخش خصوصی افزایش تقاضایی برای فولاد دیده نخواهد شد.

عوامل بیرونی:
تاثیر عوامل بیرونی بر بازار فولاد در سال 1404 بسیار بسیار جدی خواهد بود.
1- افزایش هزینه جاری تولید: از آنجا که در آخرین جلسه تعیین حقوق و دستمزد نرخ تورم 45% اعلام شده و نرخ تورم احصاء شده توسط جامعه حتی اعداد بالاتری می تواند باشد و به جهت انتظار تورمی یا هرچیزی که این روزها مترتب بر واژگان تورمی کشور است، محتمل است که هزینه تولید در سال 1404 در بخش فولاد بسیار افزایش خواهد یافت آن هم به دلیل بالا رفتن هزینه برق، آب، گاز، دستمزد، حمل و نقل و مالیات. طبعا قیمت برای تولید کننده باید افزایش یابد. از آنجا که به دلیل رکود و کمبود برق و گاز تولید کننده ها با کمتر از ظرفیت واقعی خود کار می کنند در نتیجه هزینه تولید آن ها نیز افزایش خواهد یافت. بنابراین در سال آینده چه تقاضایی باشد چه نباشد به دلیل مشکلات ساختاری و افزایش هزینه ها، قیمت ها باید افزایش یابد.
2- افزایش هزینه ثابت تولید: افزایش هزینه ثابت ناشی از راه اندازی نیروگاه از یک سو و تاسیسات ذخیره گاز برای زمستان از سمت دیگر مطرح است که این سرمایه گذاری ها باعث افزایش هزینه ثابت تولید می گردد.
3- سرمایه در گردش: با توجه به سناریو های پیش رو و تنش های سیاسی و کسری بودجه و ساختار آن، تسهیلات بانکی در سال 1404 با تنگنای شدید روبروست به همین دلیل مشکل تامین نقدینگی اولین مسئله واحد های تولیدی خواهد بود. هرچه واحد تولیدی بزرگ تر باشد مسئله تامین نقدینگی برای ادامه تولید جدی تر است. تنها راه برون رفت از این مشکل صادرات می باشد که چشم انداز آن با توجه به فشار ترامپ برای افزایش تحریم ها و تشدید رقابت ها در بازار های صادراتی چندان روشن نیست.
4- نرخ بهره: افزایش نرخ بهره که عامل اصلی در تامین نقدینگی است باعث بالا رفتن هزینه تولید می گردد. حداقل نرخ اوراق توزیع شده از سمت دولت 31 درصد است در حالی که حداکثر نرخ بهره موثر برای تامین سرمایه از بازار بورس تا 53 درصد هم می رسد. تولیدکننده با این نرخ بهره و رکود حاکم بر تقاضا نمی تواند به کار خود ادامه دهد.
5- نرخ ارز: مهمترین فاکتور حاکم بر بازار فولاد در سال آینده نرخ ارز است. اگر نرخ ارز افزایش یابد و بر فرض مثال به نرخ دلار سکه فروخته شده در بازار مبادله ارز و طلا که بالای 125 هزار تومان است برسد صنعت فولاد ایران با صادرات خود می تواند سرپا بایستد البته اگر تحریم نباشد. اما رسیدن به این نرخ اثراتی در دیگر بخش ها دارد. مهمترین تاثیر آن تورم است. تا پایان سال 1403 صادرکننده ها می توانستند در مقابل صادرات خود طلا وارد کرده و آن را در بازار مبادله طلا و ارز به فروش برسانند که قیمت آن حداقل 90 هزار تومان بود. این نرخ با بازار مبادله ارز حداقل 15 هزار تومان تفاوت دارد اما شنیده شده که از پایان سال 1403 تمام صادرکننده ها موظف شده اند که ارز خود را برگردانند و به جای آن نمی توانند طلا وارد کنند. این روند قبلا با دلار 45 هزار تومانی تجربه شده است. واردات طلا و فروش آن به صورت شمش و سکه باعث خروج سرمایه در گردش جامعه و حبس شدن سرمایه های خرد به صورت سکه می گردد. در نتیجه از حجم فعالیت ها خواهد کاست.

نتیجه:
اکثر دست اندرکاران برای تحلیل های اقتصادی خود اول از همه به تحریم ها و سیاست های امریکا می پردازند. فارغ از تاثیر این تحریم ها مشکل اصلی در نگاه نظام به اقتصاد و سیاست های دولت است. در سال آینده کسری بودجه رکورد خواهد زد که ناشی از افزایش هزینه های دفاعی و سوبسید هاست. یک سوم کل بودجه پرداخت های رفاهی و انتفاعی است آن هم بدون در نظر گرفتن یارانه پنهان. در واقع ساختار بودجه به گونه ایست که دولت باید نفت صادر کند. از هر چهار بشکه نفت صادراتی، یک بشکه خرج برنامه های دفاعی کشور می شود و دو بشکه برای یارانه ها، یک بشکه باقی مانده هم اگر رانت خواران محترم بگذارند خرج بودجه عمومی دولت خواهد شد.
با این بودجه، دولت دو ابزار اساسی برای تامین منابع درآمد خود دارد. اول افزایش نرخ تسعیر ارز که منتهی به تورم می گردد و تولید را بیشتر تحت فشار قرار خواهد داد و دوم افزایش مالیات ها که با توجه به رشد ضعیف اقتصادی تامین آن امکان پذیر نخواهد بود و طبعا منجر به رکود و تعطیلی واحد ها خواهد شد. بنابراین بودجه عمرانی جدی در کار نیست. این ساختار بودجه با توجه به کاهش رشد اقتصادی باعث تشدید تورم و دور باطل فقر می گردد.
بنابراین سال آینده سالی است همراه با رکود و تورم شدید. بسیاری از واحد ها تعطیل می شوند، صادرات تنها در اختیار واحد های بزرگ باقی می ماند و مدیریت نقدینگی و سرمایه در گردش مهمترین درگیری واحد های تولیدی خواهد بود. در واقع سال آینده همه برای بقا تلاش می کنند نه برای سود آوری. روند تغییر قیمت ها از اردیبهشت ماه نمایان خواهد شد و در تیر و مرداد به صورت جدی دنبال می گردد. تا اردیبهشت ماه موجودی های ارزان قیمت فروخته شده در پایان سال 1403 که بیشتر برای تامین مالی بوده است بازار را حفظ خواهد کرد ولی روند افزایشی قیمت متاثر از کاهش تولید و افزایش هزینه ها از خرداد ماه به بعد بر بازار غلبه خواهد کرد.