پایگاه خبری فولاد ایران- ماه گذشته، استارتاپ چینی DeepSeek با انتشار یک مدل هوش مصنوعی جدید، کارشناسان را شگفت‌زده کرد و به گفته جنیفر ژو اسکات، سرمایه‌گذار هنگ‌کنگی، این پیشرفت مسیر رقابت جهانی در فناوری را برای همیشه تغییر داد.
این موفقیت نه تنها فرضیه‌های قبلی درباره مدل تحقیقاتی سنتی را به چالش کشیده است، بلکه باورهای قدیمی در مورد توانایی چین برای نوآوری را نیز در هم شکسته است. همچنین، به عنوان نشانه‌ای از شکست سیاست‌های آمریکا در محدود کردن دسترسی چین به تراشه‌های پیشرفته تلقی شده است.
DeepSeek زمانی به تیتر اخبار تبدیل شد که مقاله‌ای درباره یک مدل هوش مصنوعی منتشر کرد که می‌تواند با هزینه‌ای به مراتب کمتر از شرکت‌هایی مانند OpenAI و متا، به‌طور خودکار یاد بگیرد و پیشرفت کند. مدل زبانی DeepSeek-R1، که جدیدترین محصول این شرکت است، عملکردی هم‌سطح با مدل‌های برتر صنعت دارد. اپلیکیشن موبایلی آن نیز سریعاً به صدر فروشگاه‌های اپلیکیشن در سراسر جهان رسید.
مارک آندرسن، سرمایه‌گذار سیلیکون‌ولی، این رویداد را "لحظه اسپوتنیک در هوش مصنوعی" خواند. برای مقایسه، اسپوتنیک اولین ماهواره‌ای بود که در سال ۱۹۵۷ توسط اتحاد جماهیر شوروی به فضا پرتاب شد و ایالات متحده را به وحشت انداخت که در فناوری فضایی از رقیب خود عقب افتاده است.
به گزارش فولاد ایران، طی سال‌های اخیر، چین بارها نشان داده است که برخلاف تصورات غرب، فقط یک کشور کپی‌کننده نیست.
جنیفر ژو اسکات در یک پست در شبکه اجتماعی X لیستی از فناوری‌های جدید چین که جهان را شگفت‌زده کرده‌اند ارائه داد:
• 5G
• وسایل نقلیه الکتریکی
• پهپادها
• بازی ویدیویی Black Myth Wukong
• ربات‌های UniTree
• اپلیکیشن اجتماعی Xiaohongshu (RedNote)
اما آیا واقعاً چین به نوآوری دست یافته است؟ یا این موفقیت‌ها نتیجه سرقت مالکیت فکری هستند؟ تنها چند روز پس از انتشار مدل DeepSeek، OpenAI اعلام کرد که این شرکت از مدل‌های اختصاصی آن برای آموزش هوش مصنوعی خود استفاده کرده است، که احتمالاً یک نقض مالکیت فکری محسوب می‌شود.
رابرت اتکینسون در گزارشی از بنیاد نوآوری و فناوری اطلاعات عنوان کرد:
"وقت آن رسیده که دیدگاه‌های ایدئولوژیک درباره ناتوانی چین در نوآوری را کنار بگذاریم."
در این گزارش آمده است که چین در بسیاری از شاخص‌های نوآوری از آمریکا پیشی گرفته است و نوآوری‌های آن در بخش‌هایی مانند رباتیک، شیمی، انرژی هسته‌ای، نیمه‌هادی‌ها، وسایل نقلیه الکتریکی، محاسبات کوانتومی و بیوفناوری مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
کمیسیون اقتصادی و امنیتی ایالات متحده و چین نیز در گزارش اخیر خود اعلام کرد که چین و آمریکا در بسیاری از فناوری‌های نوظهور در رقابتی تنگاتنگ هستند و در برخی حوزه‌ها، به‌ویژه فناوری‌های مرتبط با تولید، چین برتری دارد.
دولت ایالات متحده در دوران جو بایدن محدودیت‌هایی را برای صادرات نیمه‌هادی‌های پیشرفته به چین وضع کرد. این سیاست‌ها هدف داشت که چین را از توسعه مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی بازدارد.
اما آلن استیوز، معاون وزیر بازرگانی آمریکا اخیراً در مصاحبه‌ای اعتراف کرد که با وجود این محدودیت‌ها، چین همچنان موفق شده است در این رقابت پیشروی کند.
چین به‌وضوح موانع وابستگی به فناوری غرب را درک کرده است. سیاست‌های شی جین‌پینگ تأکید دارد که نوآوری بومی، راهبرد کلیدی برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر تحریم‌های غرب است.
در چنین شرایطی، آیا آمریکا باید محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌تری وضع کند یا مسیر همکاری محدود و نظارت شده را در پیش بگیرد؟
برای حفظ برتری، غرب به یک استراتژی هماهنگ با متحدان خود نیاز دارد. اما در شرایط فعلی، رسیدن به چنین اتحاد بین‌المللی‌ای چالش‌برانگیز به نظر می‌رسد.
DeepSeek فقط یک محصول فناوری جدید نیست؛ بلکه نشان‌دهنده تغییر در توازن قدرت جهانی در حوزه هوش مصنوعی است. موفقیت این شرکت، نشان داد که چین دیگر صرفاً یک کشور کپی‌کننده نیست، بلکه یک قدرت نوآور است.
اگرچه کنترل‌های صادراتی آمریکا پیشرفت چین را کند کرده‌اند، اما نتوانسته‌اند آن را متوقف کنند. این موضوع سیاست‌گذاران آمریکایی را در یک دوراهی قرار داده است:
• افزایش فشار و تحریم‌های سخت‌تر
• پذیرش رقابت و تلاش برای تقویت نوآوری داخلی
با توجه به سرعت پیشرفت فناوری، شاید پاسخ نهایی را نه سیاست‌مداران، بلکه خود هوش مصنوعی پیدا کند.
منبع: Japan Times